Achéganse as datas de máis consumo do ano, que se hai anos só se referían ao Nadal, hoxe en día concentran outras estratexias que buscan incrementar vendas mediante campañas agresivas que nos trasladan, en moitos casos, a través das nosas pantallas de móbil. Asusta pensar que un 60% dos compradores online españois esperan momentos como o Black Friday para facer determinadas compras.

Coas vendas online, adquirir un determinado artigo simplifícase cuns sinxelos clicks coa comodidade de non ter nin que saír de casa para obtelos.  Os cambios no sector da distribución foron moitos en poucos anos. Competir para dar un mellor servizo supuxo ampliar traxectos, percorridos e puntos de entrega, para poder ofrecer unha venda á carta case inmediata. A “última milla”, o proceso final de entregar o pedido dunha tenda  online ao seu comprador, alcanza na actualidade case un millón de entregas ao día.

E é que este ritmo de entregas vertixinoso non debe deixar de lado a responsabilidade que supón a nosa compra. A pegada de carbono derivada da distribución e a potencial xeración de residuos son dous aspectos ambientais con derivadas socioeconómicas a considerar moi seriamente. Será por isto que a Semana Europea de Prevención de Residuos colocouse tamén nestas datas? Neste artigo imos tratar de descifrar o impacto que xeran as vendas por internet, focalizándonos no  sobreembalaje e a devolución de produtos.

As estatísticas indican que 7 de cada 10 internautas compran os seus produtos online, isto é, case 20 millóns de españois entre os 16 e os 65 anos, cunha media de 3 veces ao mes e un gasto de 77 euros, cifras que se mantiveron estables nos últimos anos. Facendo a conta, isto supón 720 millóns de compras ao ano, ao que habería que engadir que, nalgúns casos (un 35% aproximadamente), procédese a devolver o produto por diversos motivos, o cal multiplica o número total de transaccións… e o volume de todas as problemáticas asociadas.

O entretemento e cultura (68%), as viaxes e estancias (66%) e a tecnoloxía e a comunicación (61%) son as tres categorías de produtos que máis compraron os consumidores  online españois durante o último ano. Por detrás atópase a moda (57%), a alimentación (51%) e os produtos do fogar (49%), segundo a mesma fonte. Estas vendas prodúcense, maioritariamente, dentro do territorio nacional.

E entre os motivos que brindarían maior satisfacción ao consumidor, segundo as mesmas fontes, atópanse os prezos (56%), a facilidade de uso (53%) e o catálogo (48%). Doutra banda, as devolucións son a segunda razón que argumentan os consumidores como aspecto negativo das compras  online, xa que, a priori, supoñen un maior inconveniente loxístico para o usuario. Talvez, para tentar paliar o anterior, o 41% de compradores de artigos téxtiles solicita o produto en varias tallas ou modelos con intención de devolver as súas descartes, destacando tamén que o 77% das devolucións procede de clientes recorrentes.

E para optimizar todas estas devolucións (que polo menos duplicarían as que se producen a través de tenda física), é fundamental contar cunha xestión eficiente da loxística inversa, que ao ano pode supoñer entre o 2 e un 4% da facturación dunha tenda online, polo que se revela como un elemento crave na rendibilidade da empresa. Certo é que algunhas grandes compañías optimizan esta sinerxia, pero en termos xerais, non se trata de prácticas estendidas, que sen dúbida rebaixarían os custos e o impacto do transporte.

Como resposta á actitude do mercado anteriormente descrita, as empresas contratan máis traballadores, aumentan o espazo dos seus almacéns e mesmo crean departamentos temporais, cuxo obxectivo é xestionar adecuadamente as devolucións e retornar os artigos (se procede) á canle de vendas. Con todo, a metade dos encargados de centros de distribución non ten as capacidades ou os recursos para determinar isto e proceder en consecuencia.

Pola súa banda, as empresas de venda a distancia tamén deben comunicar a súa actividade no Rexistro de empresas de venda a distancia, que recolle os datos que proceda, pero unicamente ten carácter voluntario para as canles de venda  online, sendo de aplicación a Lei 34/2002, de servizos da sociedade da información e de comercio electrónico. Ademais, este tipo de empresas non están obrigadas a inscribirse no Rexistro Integrado Industrial (RII) do MINCOTUR. Así pois, non é posible saber, a día de hoxe, cantas empresas de comercialización a distancia están a actuar fóra das canles autorizadas, o cal dificulta enormemente contar cunha  trazabilidad suficiente en moitos casos.

No relativo á utilización (ou  sobreutilización) de embalaxes, trátase dunha cuestión moi particular de cada distribuidor, onde a seguridade é o criterio que prima no envío do produto. Con todo, iso non debería de significar que non se poida recorrer a continentes máis axustados ás dimensións do produto, á utilización de materiais acordes (evitando por exemplo os excesos de plástico) ou agrupar distintos artigos nun mesmo envío e embalaxe para un mesmo destinatario. 

Se un artigo (e o seu propio envoltorio) seguen unhas regras de xogo en canto ao emprego de procedementos de  ecodiseño ou simplemente de racionalización do envase unha vez sae de fábrica para a súa posta no mercado, non ten sentido que as pautas de envío sigan outra vía cando cheguen aos distribuidores. Ademais, trasládase ao consumidor final a necesidade de desprenderse, en moitos casos, de inxentes cantidades de envoltorios, caixas, recheos…, onde o mellor que pode facer é destinalos á reutilización ou ao sistema de recollida selectiva municipal.

Doutra banda, enfrontámonos ao problema das devolucións, o cal xera, á marxe da trasfega de envíos entre as partes, maiores emisións xeradas polo transporte e un potencial volume de residuos a considerar. Neste sentido, cada tenda  online pode crear a súa propia política de devolucións. Iso si, é importante que cumpra cunha serie de requisitos legais.

Deberase distinguir se a devolución é por dano ou mal funcionamento ou por outros motivos. Será neste último caso cando aplique o "dereito de desistencia", é dicir, que se pode realizar unha devolución polo feito de que o comprador se haxa arrepentido da compra ou porque, despois de recibir o produto, non era o que esperaba. Ambas as  casuísticas seguen camiños distintos, pero á vez, poden converxer na xeración de residuos. Poderase efectuar a devolución en tenda física, se existe esa posibilidade, ou ben a través dun operador loxístico que recollerá o artigo no domicilio ou punto acordado (non todos ofrecen esta posibilidade).

En relación ao anterior, queremos analizar un caso particular de xestión de produto-residuo no marco da venda  online. Trátase dos aparellos eléctricos e electrónicos ( AEE) e os seus residuos. O incremento das vendas por internet de electrodomésticos e equipos de informática e telecomunicacións xera máis residuos de aparellos eléctricos e electrónicos ( RAEE) que han de ser adecuadamente xestionados.

As obrigacións legais do produtor, en canto á xestión do residuo, mantéñense na venda de aparellos eléctricos ou electrónicos a través de internet. Isto quere dicir que os consumidores teñen dereito a que os fabricantes, tendas e distribuidores que ofrezan vendas  online de aparellos eléctricos e electrónicos recollan @gratuitamente un residuo de tipo equivalente ao novo que adquiren (segundo o modelo de xestión 1×1).

O vendedor deberá facer constar o número de identificación do Rexistro Integrado Industrial ( RII- AEE), tanto na páxina ou instrumento que dea soporte á venda a distancia como na factura emitida ao usuario. Tamén debe prever como ha de levarse a cabo esa recollida gratuíta para o comprador e indicarao claramente na súa web para o seu coñecemento. En todo caso, deberá entregarse albará e xustificante de recollida do electrodoméstico usado. A entrega do  RAEE realizarase ben no punto de entrega do  AEE, ou ben no domicilio onde se forneza. No caso de que non sexa entregado no momento da compra do novo aparello, o distribuidor indicará ao comprador o prazo máximo para a súa entrega, que non poderá ser superior a 30 días naturais.

En relación ao anterior, recentemente a Federación Española de Comerciantes de Electrodomésticos ( FECE) denunciou que  Amazon,  eBay e outras firmas de comercio electrónico venden electrodomésticos sen cumprir coa obrigación de retirar os aparellos antigos de forma gratuíta, servizo que  Amazon non estaría a realizar de maneira xeneralizada, incluso derivándoo ás empresas de transporte que distribúen os seus produtos. Tamén sinala que na súa web non se indicaría claramente a obrigatoriedade de recollida, excedendo a normativa ao esixir ao consumidor envolver o produto despois de suxerirlle depositalo nun punto limpo ou levalo a unha oficina de Correos.

Vía: Laboratorio de Ideas sobre Residuos