Sobre este aspecto, o Programa das Nacións Unidas para o Medio Ambiente advertía en 2010 no informe Reciclaxe: de residuos electrónicos a recursos sobre o aumento descontrolado da cantidade de residuos electrónicos  (televisores, frigoríficos, computadores, teléfonos móbiles, impresoras ou xoguetes) que terminarían en vertedoiros do Sur de África, India ou China, entre outros.

No informe predíse que para 2020 nestes países o lixo electrónico aumentará dun 200 a un 400% e, ademais, destácase que algunhas prácticas utilizadas para despezar os aparellos refugallos son inadecuadas e perigosas, pois os compradores destes aparellos no Terceiro Mundo só están interesados en recuperar metais preciosos como o ouro ou a prata e non na reciclaxe dos materiais.

Por tanto, non só recupéranse menos materiais, con taxas moi baixas en comparación coas técnicas das instalacións industriais legais, senón que a incineración descontrolada dos residuos electrónicos libera nubes de fume altamente contaminantes chegando a ser moi tóxicas e poñendo en perigo a vida das persoas que levan a cabo estas tarefas.

Cando termina a vida útil dos dispositivos electrónicos moitos consumidores non saben que facer con eles. Dependendo do punto onde se depositen pode ter un destino ou outro.

Sobre este aspecto, Vitoria Ferrer, directora xeral de Gremi de Recuperació de Catalunya, explica que os puntos limpos de xestión pública "moitas veces non dispoñen de medidas de seguridade adecuadas", polo que é "moi probable" que sufran roubos. Estes roubos poden ter graves consecuencias e que as persoas que os materializan, despezan e separan as pezas fágano sen ningún tipo de medida de seguridade. Son especialmente sensibles a extracción de gases dos equipos de frío, de pos con materias tóxicas como o chumbo contido nos televisores antigos, etc.

Iso si, Ferrer asegura que aqueles aparellos que van directamente a un "centro de transferencia autorizado ou a un xestor de residuos" en instalacións con fortes medidas de seguridade serán levados ao xestor final onde separarán as partes coas "medidas pertinentes para que os axentes contaminantes non terminen no medio ambiente".

Con respecto aos roubos de residuos electrónicos, Xullo Barea, campaigner de Greenpeace España, explica que existe un mercado "moi lucrativo" grazas á recuperación de metais preciosos como o ouro e a prata destes aparellos.

"Desgraciadamente, estas prácticas tamén sacan o aparello do circuíto da reciclaxe e as empresas que se dedican legalmente á xestión dos residuos electrónico están a pechar porque non lles chega material".

Neste sentido, tanto Greenpeace como Gremi Recuperacio coinciden en que a solución podería comezar por "premiar" aos cidadáns responsables que se preocupen por depositar os aparellos en puntos autorizados.  Neste sentido, Ferrer explica que desde as empresas de xestión de residuos están a tentar impulsar nos municipios o depósito do lixo electrónico en puntos autorizados, públicos ou privados. Este feito "levaría unha redución da taxa de residuos municipal", o cal sería un incentivo para xerar prácticas responsables e correctas do tratamento de residuos.

Pola súa banda, Greenpeace sinala que outra das medidas que se deben tomar para mellorar a situación é desenvolver "unha lexislación" adecuada e establecer unha autoridade que "controle e sancione" a mala xestión dos residuos electrónicos, evitando situacións como o abandono dun televisor no cubo do lixo para que "alguén llo leve".

Entre as causas que propician esta situación, Xullo Barea sinala a laxitud da lexislación española que "deixa un oco" para a existencia desta "economía negra", dominada polo interese económico en detrimento de a seguridade laboral e ambiental.

En 2008 Greenpeace tomou a iniciativa de facer un seguimento do lixo electrónico xerado en Europa que lles levou ata Ghana, onde puideron descubrir como chegaban colectores cheos de aparellos electrónicos obsoletos para ser vendidos a chatarreros do país africano. "Esta situación non sucede só en Ghana, senón tamén en China, Paquistán e moitos países máis, e o fin é despezar os aparellos en condicións infrahumanas", explica o representante de Greenpeace España.

As alarmas sobre esta situación saltaron debido a dous factores: a falta de información e atención sobre a reciclaxe dos aparellos electrónicos e a velocidade á que se consomen este tipo de dispositivos, sobre todo os de tamaño pequeno como os teléfonos móbiles.

Segundo os datos da organización internacional Step Solving The E-waste Problem-, que realizou un mapa mundial do lixo electrónico, en España en 2014 refugáronse 17,8 quilos de residuos por habitante, un total de 817.000 toneladas. Con todo, o proceso da súa reciclaxe é moi opaco, como explicaron algúns expertos no sector, e o consumidor desenténdese dos aparellos refugados unha vez están fóra do seu domicilio.

Ferrer asegura que "o único que pode facer o cidadán é esixir que se lle dea un certificado de destrución do aparello", que na maioría de casos o comprador descoñece a súa existencia, do mesmo xeito que non sabe que no prezo dos aparellos electrónicos está repercutido o custo para a súa reciclaxe.

A falta de control sobre o cumprimento da ecotasa -importe que se aplica ao prezo do produto para a súa reciclaxe- tamén complica o correcto tratamento dos residuos. Sobre esta situación, Ferrer explica que o sistema actual "non é moi transparente" e ademais, non asegura a reciclaxe final dos aparellos. Isto débese a que non está cuantificado que custa reciclar unha neveira, por exemplo, posto que só hai estimacións, por tanto o fabricante non compensa de maneira xusta ao xestor de residuos.

Á súa vez, esta carencia de controis leva que haxa entidades que se benefician do cobro da ecotasa sen facer a xestión correctamente.

"É un tema complexo no que debemos traballar, porque a crecente normativa e as esixencias burocráticas cada vez fan a xestión máis difícil", conclúe a representante de Gremi Recuperacio.

Vía: Gestores de Residuos