Todo problema de contaminación de auga e calquera sexa a fonte que o provoque debe poder ser resolto a partir do aproveitamento de recursos locais, tanto materiais como humanos. É a premisa básica das liñas de traballo que leva adiante o grupo liderado polo investigador adxunto do Consello Nacional de Investigacións Científicas e Técnicas (CONICET) de Arxentina, Pablo Arnal, no Centro de Tecnoloxía de Recursos Minerais e Cerámica (CETMIC, CONICET-CICPBA). O exemplo máis concreto e recente do que fan é a firma dun convenio en febreiro pasado coa Municipalidade de Magdalena para poñer en funcionamento filtros de area lentos (FDAL) en establecementos escolares non conectados á rede de abastecemento potable.

"No caso das escolas buscábase remover parasitos, bacterias e virus patógenos. A tecnoloxía que ofrecemos" os FDAL "é sinxela e existe desde hai 40 anos, pero como lla coñece pouco, non se usa. Nós estudamos o funcionamento, posta a punto e aplicación de distintos métodos de descontaminación de augas, xa sexa debido á presenza de microorganismos, minerais ou axentes químicos", explica Arnal, entusiasmado polos distintos proxectos que integran a liña de investigación xeral, e que se caracterizan pola utilización de materiais tan cotiáns como desechables: residuos forestais e alimenticios.

Así, tanto as ramas e follas de árbores podadas como as cascas de ovo e de sementes de xirasol pasaron a ser para Arnal e os sete bolseiros e tesistas que o acompañan potenciais removedores de dous contaminantes inorgánicos moi frecuentes na zona da Prata: arsénico e nitratos. A mecánica de investigación consiste actualmente en transformar eses refugallos forestais a carbón, que á súa vez converten en pellets, unhas pastillas parecidas ao alimento para mascotas que poderían reter selectivamente algunha das sustancias mencionadas. Outros compostos pasibles de ser eliminados na mira dos científicos son pesticidas, metais pesados e colorantes da industria téxtil.

"Estamos a experimentar as reaccións entre os materiais carbonizados e os distintos contaminantes. Para iso estudamos as propiedades da superficie dos pellets, que non só é externa senón tamén interna, xa que son como unha esponxa, é dicir, están cheos de agujeritos microscópicos que absorben a auga", detalla o científico, e continúa: "Nesas paredes hai moitos compostos químicos que "enganchan"  ás sustancias tóxicas e retéñenas, e o que queremos lograr é que ese mecanismo sexa selectivo".

O equipo ensaia esas interaccións a través de dous sistemas: un estanco e outro continuo. O primeiro consiste nun recipiente cheo de pellets onde se verte auga e déixase durante un tempo. Ao retirala, espérase que reducise a súa concentración de contaminantes. No segundo, o líquido ingresa e flúe a unha determinada velocidade por un tubo que contén o material carbonizado, no que os compoñentes nocivos deberían quedar adheridos. A medida que van comprobando as hipóteses, os científicos prepáranse para saír ao campo e probar os resultados ante os problemas reais, "onde aparecen unha chea doutros factores e particularidades que non vemos no laboratorio", salienta o experto.

Outra característica do traballo que levan adiante é evitar a utilización de equipamento custoso, tendo en conta que as investigacións que realizan son a nivel macro, é dicir "facemos foco en procedementos sinxelos que non permiten controlar algunhas variables con tanta precisión, pero si producen o que necesitamos", sinala Arnal. Nese sentido, o mellor exemplo son os sistemas estanco e continuo que se empregan na carbonización dos materiais, dúas técnicas antigas e simples que con todo non son moi usuais na literatura científica. "Son reaccións químicas que se obteñen a partir de elementos como madeiras e latas, e que non consomen electricidade nin gas, co cal resultan moi económicos e pódense repetir en calquera lugar", resume.

O grupo de científicos promove desta maneira o agregado de valor a subproductos industriais e refugallos que se xeran da toneladas en calquera cidade. "A idea é que se arme un círculo integral entre nós, que buscamos solucións sinxelas e viables para problemas cotiáns pero complexos, e outra parte interesada que poida dedicarse a producilas. A investigación é a ferramenta que manexamos e poñemos a total disposición de quen a necesite", argumenta Arnal.

Vía: Gestores de Residuos